Petrol fiyatlarında İran’ın petrol tesislerine saldırı ihtimaliyle yaşanan artışın kalıcı olması beklenmiyor. ABD Başkanı Joe Biden’ın, İsrail’in İran’a ait petrol tesislerine yönelik olası bir misilleme saldırısının tartışıldığına ilişkin açıklamalarının ardından petrol fiyatları yüzde 4’ten fazla yükselse de uzmanlar, saldırının gerçekleşmesi durumunda fiyat artışlarının kalıcı olmayacağını savunuyor.
Avrupa Enerji Güvenliği İnisiyatifi Murahhas Üyesi Alberic Mongrenier, yaptığı değerlendirmede, İsrail’in İran’a ait petrol tesislerine yönelik düzenleyeceği bir saldırının küresel petrol fiyatları üzerinde uzun süreli etki yaratmayacağını söyledi. Mongrenier, olası bir saldırıda kısa süreli fiyat artışları yaşanacağını belirterek, “İran’ın petrol altyapısına yönelik saldırının küresel petrol fiyatları üzerinde kalıcı etkisi olacağına inanmıyorum. Kesinlikle kısa süreli ‘duygusal’ fiyat artışı yaşanabilir ancak OPEC ve diğer üreticilerin, İran petrolünü hızlı şekilde telafi edecek fazladan kapasitesi var” diye konuştu.
Yatırımcıların ilerleyen süreçte OPEC+ grubunun taktiklerini takip etmesi gerektiğini vurgulayan Mongrenier, “OPEC+ grubu, petrol fiyatlarını desteklemek için bir süredir üretimi kısıyor ancak bu durum büyük etki yaratmadı. Eğer İran ihracat kapasitesini kaybederse ve grup bu açığı kapatmamaya karar verirse, fiyatlar artabilir” ifadelerini kullandı. Mongrenier, böyle bir durumun yaşanması durumunda ise diğer üreticilerin bu açığı kapatabileceğine dikkati çekerek, bu nedenle kalıcı fiyat artışlarının yaşanmayacağını öne sürdü.
100 doların çok üstüne çıkabilir, ancak…
Washington merkezli danışmanlık firması Rapidan Energy Group’un Başkanı Bob McNally de İsrail’in İran’ın petrol rafinerilerine saldırması durumunda ham petrol fiyatlarının yükseleceğini, ancak bu durumun uzun sürmeyeceğini ifade etti. McNally, körfez bölgesindeki enerji tesislerinin zarar görmesinin veya Arap Körfezi’nden sağlanan ham petrol, rafine ürün ve LNG akışlarında yaşanacak uzun süreli kesintilerin zaten kırılgan olan ekonomiyi olumsuz etkileyeceğine dikkati çekerek, “Hasarın veya kesintinin boyutuna bağlı olarak, ham petrol fiyatları varil başına 100 doların çok üstüne çıkabilir ancak talebin zayıflamasına neden olan ekonomik daralma ile birlikte fiyatların düşmesi muhtemeldir” değerlendirmesinde bulundu.
Öte yandan İsrail’de ana muhalefetteki Gelecek Var Partisi lideri ve eski Başbakan Yair Lapid, Tel Aviv’in olası saldırıları için İran’ın petrol rafinerilerini hedef gösterdi.
Arabistan Asyalı alıcılar için petrol fiyatını artırdı
Suudi Arabistan, ham petrol piyasasındaki dalgalanmanın arttığı bir ortamda Asya’daki alıcılar için petrol fiyatlarını yükseltti. Saudi Aramco, Asyalı alıcılar ana ham petrol türü Arab Light’ın resmi satış fiyatını 90 sent artırarak Umman/ Dubai ortalamasına göre varil başına primi 2,20 dolara çıkardı. Aramco, ABD ve Avrupa’ya sattığı tüm petrol çeşitlerinin ise fiyatlarını düşürdü. ABD için fiyat ASCI’nin 3,90 dolar üzerinde, Avrupa için ise ICE Brent petrolünün 0,45 dolar altında belirlendi.
1 Ekim’den bugüne petroldeki durum
-İran’ın, Hamas lideri Heniyye, Hizbullah lideri Nasrallah ve İranlı General Nilfuraşan’ın öldürüldüğü İsrail saldırılarına karşılık 1 Ekim’de İsrail’e balistik füze fırlatmasından sonra petrol fiyatları yükselişe geçti.
-Aynı gün, İsrail Başbakanı Netanyahu’nun sosyal medya hesabından yayımladığı mesajında, İran’ın füze saldırısıyla “büyük bir hata yaptığını ve bedelini ödeyeceğini” söylemesinin üzerine Brent petrol yüzde 3’ten fazla değer kazandı ve günü 74,27 dolardan kapattı.
-Bununla birlikte, Biden’ın 3 Ekim’de İsrail’in İran’a ait petrol tesislerine saldırı ihtimaline, “Şu anda bunu tartışıyoruz” diyerek açık kapı bırakmasıyla yükselişini sürdüren Brent petrolün varil fiyatı, yüzde 4’ün üzerinde artarak 77,83 dolara kadar çıktı ve günü 77,44 dolarda tamamladı.
-Biden’ın 4 Ekim’deki açıklamada, “Eğer onların (İsrail’in) yerinde olsam petrol sahalarından farklı alternatifleri düşünürdüm” demesi, fiyatların yukarı hareketini kısıtlasa da petrol rezervlerinin çoğunun yer aldığı Ortadoğu’daki çatışmaların arz tarafında aksatacağı endişeleri, petrol piyasasındaki hakimiyetini korudu.
-Bu açıklamaların ardından Brent petrol 4 Ekim’de sona eren haftayı yüzde 0,6 artışla 77,88 dolardan kapattı. Batı Texas türü (WTI) ham petrolün varili de yüzde 0,9 yükselişle 74,06 dolardan alıcı buldu.
-Haftalık bazda ise Brent petrol yaklaşık yüzde 6 kazançla ocak ayından bu yana en yüksek haftalık artışı kaydetti. WTI ham petrolün varili de haftalık bazda yüzde 5’ten fazla yükselerek Ağustos 2023’ten beri en büyük artışı gösterdi.
Nijerya, ham petrolü yerel para birimiyle satmaya başladı
Afrika kıtasının petrol ve doğal gaz zengini ülkesi Nijerya’nın, ham petrolü yerel para birimiyle satmaya başladığı bildirildi. Finans Bakanlığı Enformasyon ve Halkla İlişkiler Direktörü Mohammed Manga, yaptığı yazılı açıklamada, Federal Yürütme Konseyi’nin (FEC) direktifi doğrultusunda, ham petrolün yerel para birimi olan naira cinsinden satışına başlandığını belirtti. Manga, bu stratejik girişimin Nijerya ekonomisi üzerinde kalıcı bir etki yaratarak büyümeyi, istikrarı ve kendi kendine yeterliliği artırmasının beklendiğini kaydetti. Ülkenin küresel piyasaların karmaşıklığı içinde yol almaya devam ettiğini belirten Manga, bu stratejik hamlenin Nijerya’yı gelecekte başarı için konumlandırdığını ifade etti.
Ukrayna Kırım’da Rus ordusu petrol deposunu vurdu
Ukrayna ordusunun, Rusya’nın yasa dışı ilhak ettiği Kırım’daki Feodosiya’da bulunan bir deniz petrol deposuna saldırı düzenlediği bildirildi. Ukrayna Silahlı Kuvvetleri Genelkurmay Başkanlığı’ndan yapılan yazılı açıklamada, Feodosiya’da Rus ordusuna hizmet eden tesise düzenlenen ‘başarılı’ saldırı sonucu petrol deposunun yakınında yangın çıktığı belirtildi.
Kaynak: Dünya Gazetesi
